Davranış problemi kendiliğinden ortaya çıkmaz. Bunda çevrenin etkisi vardır. Çocuk gelişim döneminde desteklenmezse davranışlar problemle sonuçlanır. Mesela;2-5 yaş arası çocuk yemek yeme alışkanlığını kazanmalı.

Eğer döker, etrafı kirletir diye bu kazanım engellenirse çocukta hırçınlık oluşur. 6 yaşına gelmiştir ve hala annesinin onu yedirmesini bekler, kendi ısrarla kaşık tutmak istemez.

Çocuğa sorumluluk, zamanında verilmemişse, örneğin,10 yaşında hala ayakkabısını giyemez, kıyafetlerini giyip çıkarmada yardım bekler. Bu, ileriki yaşlarda da sorun olur. Bakkala gönderemezsiniz, dışarı çıkıp tek başına arkadaşlarıyla oynamaktan çekinir. Biz “ büyüdün, kocaman oldun artık “ dememiz onda bi anlam ifade etmez.

Sürekli koruyucu davranan ailenin çocuklarında güvensizliğe bağlı agresif tavırlar olabilir. Sürekli ağlar, tepinir, kendini yere atar, tükürür, küfreder.

Çocuk becerilerini zamanında sergilemeli, engellenmemeli. Zaten hiçbir şeyi mükemmel yapması bu dönemde beklenmez. Yanlışı yapa yapa doğruyu bulacaktır. Anne babaların biraz esnek, hoşgörülü ve sabırlı olması gerekir.

Çocuğa verdiğimiz güvenle, yanlışlar yerini doğrulara bırakacak ve çocuk yapmak istediği ve yapamadığı hiçbir şey için öfkelenmeyecektir.

Yaşlara göre gelişim dönemlerini bilmek işimizi kolaylaştıracaktır. Mesela;2, 4 yaş sendromu diye bir dönem vardır. Bu dönemde çocuğa söz dinletmek, istediğimizi yaptırmak zordur.

Bağımsız davranmak ister. Yemeğini kendi yemek, üzerini kendi giyip çıkarmak ister. Ericsson bu dönemi, özerkliğe karşı bağımsızlık olarak adlandırır.

4,6 arası Girişimciliğe karşı Suçluluk dönemi; kendini çevreye kabullendirme uğraşısı, göze girme çabaları vardır. Hayaller kurar, hayali olaylar anlatır. Yalan konuşabilir. Yaptığının doğru olduğunu ispata çalışır. Çocuğu bu dönemlerde yalanlamamalı. Hayır, öyle değil böyle, saçmalıyorsun, gibi çatışmalara girmemeli.

6,12 Başarıya karşı Yetersizlik, Bu dönemde dönemidir başarma duygusu yoğundur. Çevreden beğeni görmek ister. Tam tersi olur, başarısı ödüllendirilmezse yetersizlik duygusuna kapılır.

Birde uyum bozukluğu vardır. Örneğin 2 yaşındaki çocuğun tuvalet eğitimi için kasları olgunlaşmaya başlamıştır. Çocuk 4 yaşına gelmiş ve hala bu alışkanlığı kazanamamışsa bu durum uyum bozukluğudur.

Eğer anne baba bu gelişim dönemlerini bilirse, çocuğa yaklaşımları ona göre olur, sorun yaşanmaz. Çocuğun yanlış yaptığını düşünüp üzerine gitmez.

Yine anne baba kişilik gelişiminde 0,6 yaşın önemini biliyor ise gelişimin normal seyredip etmediğini fark eder. Gelişim dışı soruna gerekli müdahale için çare araştırabilir.

AYŞE ARSLAN BAY
Okul Öncesi Öğretmeni /Özel Eğitim Uzmanı